بیماری دست، پا، و دهان در کودکان و بزرگسالان

• براندون می، دکتر دانیل میورل
• ترجمه محمدقاسم رافعی

بیماری دست، پا، و دهان نتیجۀ یک عفونت ویروسی است. این بیماری عمدتاً کودکان را مبتلا می‎کند. علایم بیماری شامل بروز راش روی دست و پا و ایجاد تاول‌های دردناک در اطراف بینی و دهان است.
موارد شدید بیماری دست، پا، و دهان (HFMD) ممکن است نیاز به بررسی و مراقبت پزشکی داشته باشد اما این اختلال به طور معمول بدون نیاز به مداخلات پزشکی و خود به خود رفع می‎شود.
در عین حال اغلب اوقات مردم بیماری مزبور را با بیماری پا -و- دهان که در حیوانات خانگی دیده می‎شود، اشتباه می‎گیرند.
بیماری دست، پا، و دهان بیشترین شیوع را در میان کودکان زیر 10 سال دارد اما در عین حال می‎تواند کودکان در سنین بالاتر و افراد بزرگسال را نیز مبتلا کند.
موارد طغیان بیماری معمولاً در قاره آسیا شایع است. این بیماری در سطح ایالات متحد آمریکا کمتر شیوع دارد. در حال حاضر واکسنی برای بیماری دست، پا، و دهان وجود ندارد.

مطالب این مقاله:
• علایم
• علل
• ریسک فاکتورها
• درمان
• در بزرگسالان
• عوارض
• دورنما

علایم
علایم بیماری دست، پا، و دهان معمولاً در فاصلۀ 3 تا 7 روز پس از نخستین تماس با ویروس ایجاد می‎شود.
نخستین علایم قابل ملاحظه در این بیماری یک تب 24 تا 48 ساعتۀ 38 تا 39 درجه و گلو درد است.
این علایم اولیه با طیفی از علایم مندرج در فهرست زیر دنبال می‎شود:
• بروز راش روی دست و کف پا همراه تاول‎های تخت و قرمز رنگ دردناک، که در فاصلۀ 1 تا 2 روز پس از بروز تب ایجاد می‎شوند.
• فقدان اشتها
• سردرد
• اولسرهای گلو، دهان، و زبان
برخی افراد فاقد هر گونه علامتند، اما با وجود این می‎توانند ویروس را به دیگران انتقال دهند. این بیماری در طول 7 روز اول بروز خود بسیار مسری است.

در زمینه بیماری‎های کودکان بیشتر بخوانیم:

بیماری پنجم یا بیماری گونه سیلی خورده

علایم، علل، تشخیص و درمان آسم در کودکان

علل
ویروس‎های دستۀ انتروویروس به طور معمول عامل بروز بیماری دست، پا، و دهان محسوب می‎شوند.
کوکس‎ساکی‌ویروس‎ها شایـــع‎ترین نـوع انـتروویـروس مـرتبط به بیماری دست، پا، و دهان هـستند و در این میان کـوکس‎ساکی‎ویروس A16 بیشترین نقش را داد. انتروویروس 71 نیز یک علت شایع محسوب می‎شود.
این ویروس‎ها به طور معول از طریق دهان و مقعد گسترش پیدا می‎کنند و معمولاً در بزاق، مخاط، مدفوع و مایع تاول فرد دچار بیماری دست، پا، و دهان وجود دارند.
روش‎های شایع در انتقال ویروس به دیگران شامل موارد زیر است:
• تماس نزدیک با فرد دچار عفونت
• سرفه و عطسه کردن
• لمس اشیاء آلوده به ویروس
• تماس مستقیم یا غیر مستقیم با مدفوع آلوده به ویروس

ریسک فاکتورها
کودکان در سنین زیر 10 سال و به ویژه کودکان زیر 5 سال در بالاترین ریسک برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. در این سنین هنوز سیستم ایمنی نتوانسته است آنتی‎بادی‎های لازم را برای مقابله با بیماری در کودکان خردسال ایجاد کند.
کودکانی که منظماً اوقات خود را در جمع کودکان دیگر می‎گذرانند، مثل موارد مربوط به کودکان مدرسه‌رو یا مهد کودک، در ریسک بالاتری برای ابتلا به عفونت قرار دارند.

در زمینه بیماری‎های کودکان بیشتر بخوانیم:

آیا آبریزش بینی بچه‎ها در زمان دندان درآوردن نرمال است؟

درمان
دکتر معمولاً از طریق یک معاینۀ بالینی می‎تواند بیماری دست، پا، و دهان را تشخیص دهد.
پزشک در این معاینه زخم یا تاول را در ناحیۀ پا، دست و ناحیۀ تناسلی جستجو می‎کند. در عین حال پزشک دیگر علایم مرتبط به بیماری را در فرد دنبال می‎نماید.
گاهی از اوقات برای تأیید تشخیص نیاز به انجام یک تست آزمایشگاهی وجود دارد. دکترها آنتی‎بادی‎های مرتبط یا مواد ویروسی را در خون یا گلو و نمونه‎های مدفوع جستجو می‎کنند.
هیچ علاج و داروی خاصی برای بیماری دست، پا، و دهان وجود ندارد.
داروهای غیر نسخه‎ای می‎توانند به تسکین درد و تب در افراد بیمار کمک کنند.
دهانشویه‎ها یا اسپری‎های بی‎حس کننده می‎توانند درد دهان را کاهش دهند. این کار می‎تواند برای افزایش مصرف مایعات و غذا مفید باشد.
غذاهای نرم مثل سوپ، می‎تواند باعث شود تا عمل غذا خوردن با درد دکمتری همراه باشد. باید از مصرف غذاهای تند یا ادویه‎دار خودداری شود. اگر اولسرهای دهان بیش از حد دردناک شوند، نوشیدن آب سرد یا مکیدن یخ می‎تواند به تسکین ناراحتی کمک کند.
درصد کمی از بیماران نیز در صورت تشدید علایم بیماری نیاز به مراجعه به بیمارستان خواهند داشت.

پیشگیری
هیچ واکسنی برای پیشگیری از بیماری دست، پا، و دهان وجود ندارد.
این بیماری از طریق تماس فرد با فرد منتقل می‎شود و رعایت بهداشت مناسب می‎تواند شانس ابتلا به آن را کاهش دهد.
نکاتی برای کاهش ریسک ابتلا به این عفونت شامل موارد زیر است:
• ضد عفونی سطوح
• شستشوی مکرر دست‎ها با آب و صابون
• عدم استفادۀ مشترک از ظروف غذاخوری و فنجان
به هر جهت، اجتناب کامل از تماس با دیگران به طور معمول کار غیر ممکنی است.

در بزرگسالان
بیماری دست، پا، و دهان بیشترین شیوع را در کودکان دارد اما در عین حال می‎تواند افراد بزرگسال را نیز مبتلا کند.
بزرگسالان و کودکان بزرگ‎تر معمولاً دچار شکل خفیف‌تری از این بیماری می‎شوند، و ممکن است حتی بدون آنکه متوجه ابتلا خود به بیماری شوند آن را پشت سر بگذارند. برخی از اوقات علایم بیماری دست، پا، و دهان در این گروه‌های سنی نیز شدید است.
درمان بیماری دست، پا، و دهان در همۀ گروه‎های سنی یکسان است.

عوارض
عوارض در بیماری دست، پا، و دهان نادر است اما اگر این بیماری در برخی افراد بدون درمان به حال خود راه شود امکان بروز برخی عوارض وجود خواهد داشت.
اگر علت اصلی بروز بیماری بیماری دست، پا، و دهان ویروس موسوم به انتروویروس 71 باشد، این بیماری می‎تواند به سیستم عصبی آسیب برساند.
این وضعیت منجر خواهد شد به:
• مننژیت یا التهاب طناب نخاعی
• آنسفالیت یا التهاب مغز
• فلج پالاسید حاد، که عضلات سیستم تنفسی را ضعیف کرده و توانایی بلع را در افراد کاهش می‎دهد.
دگرشکلی‎های مادرزادی نیز امکان بروز خواهد داشت اگر زنان در دورۀ بارداری دچار کوکس‌ساکی‎ویروس شوند. این ممکن است به توسعۀ مشکلات قلبی یا مشکلات قلبی کشنده منجر گردد. به هر جهت، ریسک مزبور بسیار اندک است، و دلیل این ندرت این است که ویروس باید از درون جفت بگذرد.
خراشیدن تاول یا راش ایجاد شده توسط بیماری می‎تواند به بروز عفونت ثانوی منجر گردد.
اگر تاول در گلو ایجاد شود، ریسک بروز کم‎آبی در بدن وجود خواهد شد.
در موارد شدید امکان بروز نارسایی قلبی ریوی مطرح است.

دورنما
بیماری دست، پا، و دهان گاهی از اوقات ممکن است به بستری شدن بیمار در بیمارستان و حتی مرگ و میر ختم شود، اما در اغلب موارد بیماری مزبور بدون هر گونه پیامدی رفع می‎شود.
برای افراد سالم از جهات دیگر، بیماری دست، پا، و دهان بیماری تهدید کنندۀ زندگی به شمار نمی‎رود، و بدون دارو و درمان در طول یک تا دو هفته از بین می‎رود.
مواردی از طغیان بیماری دست، پا، و دهان در کشورهای آسیایی مشاهده می‎شود. موارد شیوع بیماری در کشورهایی مثل ژاپن و سنگاپور در حال افزایش است. به طور معمول انتروویروس 71 مسؤول ایجاد موارد طغیان بیماری محسوب می‎شود.
گهگاه مواردی از طغیان این بیماری در ایالات متحد امریکا مشاهده می‎شود.
در سال 2015، موردی از شیوع این بیماری در دانشگاه پینکرتون چندین دانشجو را مبتلا کرد. در سال 2012، موردی از طغیان بیماری در آلاباما رخ داد.
در هر حال، موارد طغیان این بیماری در سطح ایالات متحد آمریکا نادر است./

Source:
What to expect with hand, foot, and mouth disease
Last updated Wed 22 November 2017
By Brandon May
Reviewed by Daniel Murrell, MD