سندرم نفروتیک و تخلیه پروتئین در ادرار

• علایم سندرم نفروتیک
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل سندرم نفروتیک
• ریسک فاکتورهای سندرم نفروتیک
• عوارض سندرم نفروتیک
• تشخیص سندرم نفروتیک
• درمان سندرم نفروتیک
• سبک زندگی و مداوای خانگی

توضیح: تصویر متعلق به مقاله اصلی است

سندرم نفروتیک نوعی اختلال کلیوی است که باعث می‌شود تا بدن مقادیر بیش از حدی پروتئین در ادرار ترشح کند.
سندرم نفروتیک معمولاً بر اثر آسیب دیدن گروهی از عروق خونی کوچک در کلیه ایجاد می‌شود. سندرم نفروتیک باعث ایجاد ورم (ادم) و مشخصاً در پا و مچ پا می‌شود و خطر مشکلات دیگری در مورد سلامت را افزایش می‌دهد.
درمان سندرم نفروتیک شامل برطرف کردن مشکل زیربنایی مسبب ایجاد آن و مصرف دارو است. سندرم نفروتیک می‌تواند باعث افزایش خطر بروز عفونت و لخته شدن خون گردد. پزشک ممکن است برای پیشگیری از این عوارض و موارد دیگر مرتبط به سندرم نفروتیک دارو و تغییراتی در رژیم غذایی را توصیه کند.

علایم سندرم نفروتیک
نشانه‌ها و علایم سندرم نفروتیک شامل موارد زیر است:
• ورم شدید (ادم)، مشخصاً در اطراف چشم و ورم مچ پا و سطح پا
• ادرار ابری، که ممکن است بر اثر مقادیر بالای پروتئین در ادرار ایجاد شود
• افزایش وزن بر اثر مقدار زیاد احتباس مایعات
• خستگی مفرط
• فقدان اشتها

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت ایجاد نگرانی بر اثر ابتلاء به هر یک از علایم و نشانه‌های مزبور مردم باید به پزشک مراجعه کنند.

علل سندرم نفروتیک
سندرم نفروتیک به طور معمول بر اثر آسیب دیدن خوشه رگ‌های خونی کوچک (گلومرولی) کلیه‌ها ایجاد می‌شود.
گلومرولی خون را در هنگام عبور از کلیه‌ها فیلتر می‌کند و آنچه را که بدن به آن نیاز دارد از چیزهایی که بدان‌ها نیاز ندارد جدا می‌سازد. گلومرولی سالم پروتئین خون (عمدتاً آلبومین) را که برای حفظ مقادیر درست مایع در بدن نیاز است از رها شدن در ادرار مانع می‌شود. در صورت آسیب دیدگی گلومرولی مقادیر زیادی پروتئین از بدن خارج و این وضعیت به سندرم نفروتیک منجر می‌شود.

علل محتمل سندرم نفروتیک
بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات شامل موارد فهرست زیر می‌توانند باعث آسیب گلومرولی و سندرم نفروتیک شوند:
• بیماری کلیه دیابتی. دیابت می‌تواند باعث آسیب دیدن کلیه (نفروپاتی دیابتی) شود که بر گلومرولی تأثیر منفی دارد.
• بیماری تغییر حداقلی. این بیماری شایع‌ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. بیماری تغییر حداقلی بر اثر عملکرد غیر نرمال کلیه ایجاد می‌شود اما وقتی بافت کلیه زیر میکروسکپ بررسی می‌گردد این بافت نرمال یا نزدیک به نرمال به نظر می‌رسد. علت عملکرد غیر نرمال مزبور عموماً قابل تعیین نیست.
• گلومرولواسکلروزیس سگمنتال کانونی. این اختلال که با ایجاد جای زخم‌های پراکنده چند گلومرولی مشخص می‌شود، ممکن است از یک بیماری دیگر یا یک نقص ژنتیکی بروز کند یا بدون هر گونه دلیل شناخته شده ظاهر شود.
• نفروپاتی غشائی. این اختلال کلیه نتیجه ضخیم شدن غشاهای گلومرولی است. علت دقیق ضخیم شدن مشخص نیست، اما گاهی از اوقات با دیگر اختلالات پزشکی مثل هپاتیت B، مالاریا، لوپوس و سرطان بروز می‌کند.
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک. این بیماری التهابی مزمن می‌تواند به صدمات جدی در کلیه منجر شود.
• امیلوئیدوز. این اختلال زمانی بروز می‌کند که مواد موسوم به پروتئین‌های امیلوئید در دستگاه‌های بدن انباشته می‌شوند. انباشت امیلوئید اغلب کلیه‌ها را درگیر کرده باعث آسیب دیدن سیستم فیلترینگ کلیه می‌شود.
• لخته شدن خون در یک ورید کلیه. ترومبوز ورید کلیوی، در زمانی بروز می‌کند که وجود یک لخته خون باعث انسداد راه ارتباط ورید با کلیه می‌شود، و این اختلال می‌تواند باعث ایجاد سندرم نفروتیک شود.

ریسک فاکتورهای سندرم نفروتیک
عوامل افزایش دهنده خطر سندرم نفروتیک شامل موارد زیر است:
• اختلالات پزشکی آسیب زننده به کلیه‌ها. برخی بیماری‌ها و اختلالات مثل دیابت، لوپوس، امیلوئیدوز و دیگر بیماری‌های کلیه خطر ابتلاء به سندرم نفروتیک را افزایش می‌دهند.
• برخی داروها. مثال‌هایی از داروهای قادر به ایجاد سندرم نفروتیک شامل داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی و داروهایی است که برای مقابله با عفونت کاربرد دارند.
• برخی عفونت‌ها. مثال‌هایی از عفونت‌های قادر به افزایش خطر ابتلاء به سندرم نفروتیک شامل HIV، هپاتیت B، هپاتیت C، و مالاریا است.

عوارض سندرم نفروتیک
عوامل محتمل در این مورد عبارتند از:
• لخته‌های خون. ناتوانی گلومرولی از فیلتر کردن کامل خون می‌تواند به کاهش پروتئین خون منجر شود که به پیشگیری از لخته شدن خون کمک می‌کند. این وضعیت باعث افزایش ریسک ایجاد لخته خون (ترومبوز) در وریدها می‌شود.
• بالا بودن مقدار کلسترول و افزایش تری‌گلیسیریدهای خون. وقتی سطح پروتئین آلبومین در خون کاهش می‌یابد، کبد آلبومین بیشتری تولید می‌کند. همزمان، کبد مقدار کلسترول و تری‌گلیسیریدها را کاهش می‌دهد.
• فقر تغذیه. از دست دادن مقادیر زیادی از پروتئین خون ممکن است نتیجه سوءتغذیه باشد. این می‌تواند به کاهش وزن منجر گردد اما این کاهش وزن ممکن است بر اثر ورم حالت پنهان داشته باشد. در عین حال ممکن است بیمار دچار آنمی بوده و مقادیر ویتامین D و کلسیم در او کاهش یابد.
• بالا بودن فشار خون. آسیب دیدن گلومرولی و انباشت مواد زائد ناشی از آن در جریان خون (اورمی) می‌تواند به افزایش فشار خون منجر گردد.
• نارسایی حاد کلیه. اگر کلیه‌ها بر اثر آسیب دیدگی گلومرولی توانایی فیلتر کردن خون را از دست بدهند، آنگاه امکان آن هست که مواد زائد به سرعت در خون انباشته شوند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بیمار ممکن است به دیالیز فوری نیاز داشته باشد.
• بیماری مزمن کلیه. سندرم نفروتیک ممکن است باعث شود تا کلیه‌ها تدریجاً و به مرور زمان عملکرد خود را از دست بدهند. اگر عملکرد کلیه تا حدود معینی کاهش یابد بیمار ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند.
• عفونت. مردم دچار سندرم نفروتیک در معرض افزایش ریسک ابتلاء به عفونت قرار دارند.

تشخیص سندرم نفروتیک
تست‌ها و اقدامات مورد استفاده برای تشخیص سندرم نفروتیک شامل موارد زیر است:
• آزمایش‌های ادرار. آنالیز ادرار می‌تواند ناهنجاری‌های ادراری مثل مقادیر بالای پروتئین را نشان دهد.
• آزمایش‌های خون. اگر کسی دچار سندرم نفروتیک باشد، آزمایش خون می‌تواند مقادیر پایین پروتئین آلبومین (هیپوآلبومینمیا) را به شکل اختصاصی و نیز کاهش سطح پروتئین خون به طور کلی را در اغلب موارد نشان دهد. از دست دادن آلبومین اغلب با افزایش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون همراه است. کراتینین سرمی و اوره خون نیز ممکن است برای ارزیابی عملکرد کلی کلیه اندازه‌گیری شود.
• بیوپسی کلیه. پزشک ممکن است انجام بیوپسی کلیه را توصیه کند. نمونه گرفته شده برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

درمان سندرم نفروتیک
درمان سندرم نفروتیک شامل برطرف کردن مشکل پزشکی زیربنایی مسبب سندرم نفروتیک است. پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به کنترل نشانه‌ها و علایم یا درمان عوارض سندرم نفروتیک توصیه کند. داروهای مورد اشاره شامل موارد زیرند:
• داروهای فشار خون. داروهای موسوم به مهار کننده‌های آنزیم تبدیل انژیوتنسین (ACE) فشار خون و نیز مقدار پروتئین ترشح شده در ادرار را کاهش می‌دهند. داروهای این دسته شامل بنازپریل (لوتنسین)، کاپتوپریل و انالاپریل (واسوتک) است. گروه دارویی دیگری که کاربرد مشابه دارد بلوک کننده گیرنده II انژیوتنسین (ARBs) نام دارد و شامل لوسارتان (کوزار) و والسارتان (دیووان) است. داروهای دیگری مثل مهار کننده‌های رنین نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرند، اگرچه مهار کننده‌های ACE و ARBs معمولاً انتخاب اول محسوب می‌شوند.
• قرص آب. قرص‌های آب (دیورتیک‌ها) با افزایش خروجی مایع از کلیه به کنترل ورم کمک می‌کنند. داروهای دیورتیک معمولاً شامل فوروسماید (لازیکس) است. داروهای دیگر اسپیرونولاکتون (الدوکتون) و تیازید مثل هیدروکلروتیازید را شامل می‌شود.
• داروهای کاهش دهنده کلسترول. داروهای موسوم به استاتین‌ها می‌توانند سطح کلسترول را کاهش دهند. به هر حال، در حال حاضر مشخص نیست که آیا داروهای کاهش دهنده کلسترول به طور مشخص فرجام بیماران دچار سندرم نفروتیک (مثل اجتناب از حمله قلبی یا کاهش ریسک مرگ زودرس) را بهبود می‌بخشند یا خیر. استاتین‌ها شامل اتورواستاتین (لیپیتور)، فلوواستاتین (لسکول)، لوواستاتین (التوپریو)، پراواستاتیت (پراواکول)، روسوواستاتین (کرستور) و سیم‌واستاتین (زاکور) می‌شود.
• داروهای رقیق کننده خون. داروهای موسوم به ضد انعقادها به کاهش توانایی لخته شدن خون کمک می‌کنند و ممکن است برای کاهش خطر لخته شدن خون در آینده توصیه شوند. داروهای ضد انعقاد شامل هپارین، وارفارین (کومادین، جانتوون)، دابیگاتران (پرادکسا)، اپیکسابان (الیکوئیز) و ریواروکسابان (زارلتو) می‌شود.
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی. داروهای کنترل سیستم ایمنی مثل کورتیکوستروئیدها ممکن است التهاب همراه اختلالات زیربنایی مثل بیماری تغییر حداقلی، لوپوس و امیلوئیدوز را کاهش دهند.

سبک زندگی و مداوای خانگی
تغییرات سبک زندگی ممکن است بتوانند به مقابله با سندرم نفروتیک کمک کنند. پزشک ممکن است ترجیح دهد که بیمار را برای مشورت در مورد برنامه غذایی مناسب برای عوارض سندرم نفروتیک به یک متخصص تغذیه معرفی کند. متخصص تغذیه احتمال دارد که موارد زیر را توصیه کند:
• انتخاب پروتئین از منابع کم-چربی
• کاهش مقدار چربی و کلسترول در رژیم غذایی برای کمک به کنترل سطح کلسترول خون
• خوردن غذاهای کم-نمک برای کمک به کنترل ادم (ورم) مبتلابه بیمار
• محدود کردن مصرف غذاهای افزایش دهنده سطح قند خون در هنگام مصرف داروهای منجر به افزایش وزن مثل استروئیدها
برخی از مردم مبتلاء به سندرم نفروتیک همچنین ممکن است دچار کمبود ماده معدنی زینک باشند. یک مطالعه اخیراً نشان داده است که درمان با مکمل زینک در کودکان زیر 18 سال باعث بهبود سندرم نفروتیک می‌شود. اما مردم باید پیش از استفاده از هر مکملی برای کودکان یا بزرگسالان با پزشک در مورد عوارض جانبی احتمالی و برهم‌کنش‌های بالقوه منفی مشورت کنند./

• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Mayo Clinic
Nephrotic syndrome
Jan. 30, 2018