هیپرلیپیدیمیا (هیپرلیپیدمی)

• هیپرلیپیدمی چیست؟
• علایم هیپرلیپیدمی
• پیشگیری از هیپرلیپیدمی
• درمان هیپرلیپیدمی
• تشخیص هیپرلیپیدمی
• علل هیپرلیپیدمی
• انواع هیپرلیپیدمی
• خلاصه

هیپرلیپیدیمیا (هیپرلیپیدمی) یا بالا بودن کلسترول به افزایش میزان چربی‌ها در خون اشاره دارد. اغلب مردم به طور معمول در زمان ابتلاء به هیپرلیپیدمی علایمی را تجربه نمی‌کنند اما ابتلاء به هیپرلیپیدمی خطر ایجاد بیماری قلبی، استروک و مرگ را افزایش می‌دهد. در سطح ایالات متحد آمریکا یک‌سوم مردم دچار هیپرلیپیدمی هستند.

هیپرلیپیدمی چیست؟
هیپرلیپیدمی به معنی بالا بودن میزان کلسترول خون است.
کلسترول یک مولکول چربی موم‌وار است که توسط کبد تولید می‌شود. کلسترول برای سلامت غشاهای سلول، عملکرد مغز، تولید هومورن، و ذخیره کردن ویتامین نقش اساسی دارد.
دو نوع پروتئین، یا لیپوپروتئین‌ها کلسترول را به سلول‌ها حمل می‌کنند: لیپوپروتئین کم-چگالی (HDL) یا کلسترول بد، و لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) یا کلسترول خوب. LDL دارای اثرات آسیب زننده به سلامت است. به هر حال HDL با اثرات منفی LDL مقابله می‌کند.
HDL برای سلامت انسان خوب است زیرا کلسترول اضافی را برای دفع به کبد برمی‌گرداند. در مرحله بعد کبد این کلسترول را از طریق صفرا دفع می‌کند. وقتی LDL در جریان خون باقی می‌ماند باعث مشکلاتی برای سلامت می‌شود زیرا امکان انباشت اضافی کلسترول در خون را ایجاد می‌کند.
تری‌گلیسیریدها نوع دیگری از چربی در خون هستند. آنها نوعی کلسترول نیستند اما ارتباطی قوی با بیماری قلبی دارند. بر این مبنا، پزشکان در مردم دچار هیپرلیپیدمی سطح تری‌گلیسیرید را نیز اندازه‌گیری می‌کنند.
شخص ممکن است بر اثر ابتلاء به یکی از موارد زیر یا تلفیقی از آنها دچار هیپرلیپیدمی شود:
• بالا بودن میزان LDL
• بالا بودن میزان HDL
• بالا بودن میزان تری‌گلیسریدها
جدول زیر سطح ایده‌آل کلسترول را مشخص می‌کند:

علایم هیپرلیپیدمی
به طور معمول مردم دچار هیپرلیپیدمی علایمی را تجربه نمی‌کنند. به هر حال، افراد دچار هیپرلیپیدمی خانوادگی یا وراثتی ممکن است به بروز توده‌های زرد رنگ چربی در اطراف چشم‌ها یا مفاصل دچار شوند.
پزشکان به طور معمول هیپرلیپیدمی را در طول تست‌های روتین خون یا به دنبال ایجاد یک اتفاق قلبی عروقی مثل حمله قلبی یا استروک کشف می‌کنند.
انباشت زیاد چربی به مرور زمان می‌تواند باعث ایجاد اترواسکلروزیس شود. این مشکل زمانی مطرح است که پلاک‌ها روی دیواره شریان‌ها و رگ‌های خونی انباشته می‌شوند و دهانه آنها را باریک می‌کنند. این وضعیت می‌تواند به ناپایداری در جریان خون از طریق رگ‌ها منجر شود و به میزان زیادی خطر بیماری قلبی و استروک را افزایش دهد.

پیشگیری از هیپرلیپیدمی
گزینه‌های سبک زندگی و رژیم غذایی راه مهمی در پیشگیری و درمان هیپرلیپیدمی محسوب می‌شوند.
گزینه‌ها در این مورد شامل رژیم غذایی "قلب سالم"، ورزش منظم، عدم مصرف دخانیات و حفظ وزن در محدوده سالم است.

رژیم غذایی
رژیم غذایی قلب سالم شامل به حداقل رساندن مصرف چربی اشباع شده، چربی‌های ترانس، و کلسترول در برنامه غذایی و مصرف طیفی گسترده از میوه‎ها و سبزیجات کامل، مقدار زیادی فیبر، آب، و غذاهای تهیه شده از غلات کامل است.
مردم باید مصرف فست فودها، غذاهای پرکربوهیدرات و غذاهای فرآوری شده یا فاقد مواد مغذی ارزشمند را کاهش داده یا قطع کنند.
ماهی، آجیل، و حبوب دارای "چربی‌های مفید" هستند بنابراین می‌توانند برای مردم نیازمند کاهش میزان کلسترول LDL مفید باشند. در زمان استفاده از روغن، مردم باید روغن زیتون یا روغن‌های دیگری را که غنی از چربی‌های اشباع نشده هستند انتخاب کنند.

وزن
مردم چاق یا دارای اضافه وزن نیز در ریسک بالاتری برای دچار شدن به هیپرلیپیدمی و بیماری قلبی قرار دارند.
کاهش وزن می‌تواند به کاهش LDL، کلسترول توتال و تری‌گلیسیرید کمک کند. کاهش وزن در عین حال به تقویت HDL منجر می‌شود که به خارج ساختن LDL از خون کمک می‌کند.

فعالیت جسمانی
فقدان تحرک جسمانی یک ریسک فاکتور دیگر بیماری قلبی است.
ورزش منظم و فعالیت جسمانی به مردم در کاهش LDL، افزایش HDL، و کاهش وزن کمک می‌کند.
"انجمن آمریکایی قلب" توصیه می‌کند که مردم در طول هر هفته 150 دقیقه فعالیت جسمانی با شدت متوسط انجام دهند.

عدم مصرف دخانیات
سیگار محرک بسیاری مشکلات تقویت کننده بیماری قلبی است.
سیگار باعث تقویت اترواسکلروزیس، افزایش سطح LDL و محرک التهاب و شکل‌گیری لخته خون می‎شود. ترک سیگار باعث افزایش میزان HDL می‌شود.
شخص دچار هیپرلیپیدمی می‌تواند ریسک مشکلات قلبی عروقی را در دوره‌های بعدی زندگی خود با دنبال کردن رژیم غذایی سختگیرانه و برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک کاهش دهد.

درمان هیپرلیپیدمی
خودمدیریتی هیپرلیپیدمی از طریق رژیم غذایی متعادل و فعالیت جسمانی منظم می‌تواند به مردم در کاهش سطح لیپوپروتئین‌های خون کمک کند.
به هر حال ژنتیک نیز در تعیین میزان کلسترول نقش دارد، بنابراین سبک زندگی سالم همیشه برای کاهش سطح کلسترول کافی نیست. برخی افراد ممکن است در این مورد به دارو نیاز داشته باشند.
به طور معمول پزشکان برای کاهش سطح کلسترول این داروها را توصیه می‌کنند: استاتین‎‌هایی مثل سیم‌واستاتین، لوواستاتین، اتورواستاتین، و روسوواستاتین. این داروها میزان کلسترول تولید شده توسط کبد را کاهش می‌دهند.
استاتین‌ها می‌توانند باعث ایجاد عوارضی شامل درد عضلات شوند. این درد عضلانی معمولاً ضرری ندارد اما در موارد نادر استاتین‌ها باعث صدمه دیدن یا اتلاف عضله می‌شوند.
هر کسی که احساس می‌کند تحمل درد ناشی از مصرف استاتین‌ها دشوار است باید پیش از تصمیم‌گیری برای قطع مصرف این داروها با پزشک مشورت کند. این موضوع ضروری است که خطر حوادث قلبی عروقی با ریسک عوارض جانبی ناشی از دارو پیش از قطع درمان با استاتین‌ها بررسی شود.
مردمی که با دوزهای تعیین شده استاتین کلسترول خون آنان به سطح بهینه نمی‌رسد ممکن است به افزایش دوز دارو یا داروهای تکمیلی نیاز داشته باشند. داروهای غیر استاتین دیگر شامل ازیتیمیب و با شیوع کمتر، فیبرات‌ها یا نیاسین است.
بر مبنای دستورالعمل‌های جدید مهار کننده‌های PCSK9 مثل اوولومومب (ریپاتا) نیز در دسترسند.
مهار کننده‌های PCSK9 گران قیمت هستند، بنابراین پزشک باید پیش از تجویز آنها این جنبه قضیه را نیز در نظر بگیرد. به هر حال دستورالعمل‌ها کاهش قیمت دارو را برای ایجاد امکان تهیه آن توسط بخش‌های خاصی از جمعیت توصیه می‌کنند.
این شامل مردم دچار هیپرلیپیدمی ارثی می‌شود که با توجه به جهات دیگر قادر به گرفتن این دارو نیستند یا آنهایی که به یک حمله قلبی دچار شده‌اند و با مصرف داروهای دیگر سطح هدف LDL در مورد آنان تحقق نمی‌یابد.

تشخیص هیپرلیپیدمی
پزشکان می‌توانند با یک آزمایش خون نمایه لیپید هیپرلیپیدمی را تشخیص دهند.
این تست معمولاً در شرایط ناشتا انجام می‌شود. این بدان معنی است که شخص باید پیش از انجام تست به مدت 9 تا 12 ساعت از خوردن یا نوشیدن خودداری کند. به هر حال دستورالعمل‌های جدید در مورد ناشتا بودن برای انجام تست سختگیری کمتری نشان می‌دهند، بنابراین بهتر است مردم در این مورد موضوع را با پزشک خود بررسی کنند.
یک دستورالعمل اخیراً به روز شده توصیه می‌کند که والدین در صورتی که دارای تاریخچه خانوادگی بالا بودن کلسترول یا بیماری قلبی باشند می‌توانند بچه‌های خود را از سن دو سالگی مورد غربالگری کلسترول قرار دهند.
اغلب کودکان باید در سنین 9 تا 11 سالگی و بعد در سنین 17 تا 21 سالگی در مورد کلسترول غربالگری شوند.

علل هیپرلیپیدمی
علل هیپرلیپیدمی شامل موارد زیر است:
• عوامل ژنتیک. پزشکان به این مورد به عنوان هیپرلیپیدمی اولیه اشاره می‌کنند. شخص این نوع هیپرلیپیدمی را از والدین خود به ارث می‌برد.
• فقر تغذیه و دیگر عوامل. پزشکان این مورد را زیر عنوان هیپرلیپیدمی ثانویه می‌شناسند.
دیگر ریسک فاکتورها عبارتند از:
• مصرف زیاد الکل
• چاقی
• مصرف دارو، مثل داروهای هورمونی یا استروئیدها
• دیابت
• سندرم متابولیک
• بیماری مزمن کلیه
• یائسگی زودرس
• کم‌کاری غده تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم
• بارداری
• سبک زندگی ساکن
هیپرلیپیدمی خانوادگی ریشه در یک اختلال ژنتیکی دارد.
یکی از والدین ژنی جهش یافته را به نسل بعد منتقل می‌کند که منجر به از دست رفتن یا سوء عملکرد گیرنده LDL می‌شود. این بدان معنی است که بدن نمی‌تواند LDL را از جریان خون پاکسازی کند، که این باعث افزایش خطرناک سطح LDL در خون می‌شود.
برخی گروه‌های نژادی مثل کانادیی‌های فرانسوی تبار، مسیحیان لبنانی، و جوامع خاصی در آفریقای جنوبی شامل آفریکانرها، یهودیان اشکنازی و هندی‌ها در ریسک بالاتری برای ابتلاء به هیپرلیپیدمی خانوادگی قرار دارند.

انواع هیپرلیپیدمی
چند نوع هیپرلیپیدمی وجود دارد که دارای اثرات مختلفی بر بدن هستند. پزشکان آنها را بر مبنای انواع مختلف چربی درگیر و میزان تأثیر هر نوع بر بدن دسته‌بندی می‌کنند.
هیپرلیپیدمی نوع 1. نوع 1 یا هیپرلیپیدمی خانوادگی کمبود لیپوپروتئین لیپاز به طور معمول در دوران کودکی ایجاد می‌شود و شدید است. این نوعی اختلال ارثی است که فرآیند نرمال تجزیه چربی‌ها را مختل می‌کند و به درد شکم، عفونت‌های مکرر لوزالمعده و بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) و بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) منجر می‌شود.
هیپرلیپیدمی نوع 2 (a و b). نوع IIa، یا هیپرلیپیدمی خانوادگی و نوع IIb یا هیپرلیپیدمی خانوادگی تلفیقی، هر دو نتیجه بالا بودن سطح LDL هستند. آنها می‌توانند به تجمع چربی در پوست و اطراف چشم منجر شوند و نیز می‌توانند خطر مشکلات قلبی را افزایش دهند.
هیپرلیپیدمی نوع 3. نوع 3 یا دیس‌بتالیپوپروتئینمی، به لیپوپروتئین‌ها آسیب می‌زند. این اختلال زمانی بروز می‌کند که سطح LDL در خون بسیار پایین است، همزمان سطح HDL نرمال باقی می‌ماند. یک ویژگی معمول نوع 3 بروز زانتوماها یا پلاک‌های تخت، و زرد متمایل به خاکستری بر روی پلک چشم و اطراف چشم‌ها است.
نوع 3 خطر ایجاد زودهنگام بیماری قلبی عروقی و بیماری شریان محیطی را افزایش می‌دهد.
هیپرلیپیدمی نوع 4. نوع 4 یا هیپرتریگلیسیریدمی، گذشته از کلسترول سطح تری‌گلیسیریدها را در خون افزایش می‌دهد. این نوع نیز ممکن است به چاقی، افزایش قند خون و میزان بالای انسولین منجر شود.
شخص ممکن است تا زمان اوایل بزرگسالی متوجه هیپرلیپیدمی نوع 4 نشود.

خلاصه
هیپرلیپیدمی یک ریسک فاکتور اصلی بیماری قلبی است. هیپرلیپیدمی به بالا رفتن سطح کلسترول LDL و تری‌گلیسیریدها در خون اشاره دارد.
پزشکان LDL را به عنوان کلسترول بد و HDL را به عنوان کلسترول خوب تلقی می‌کنند.
هیپوتیروئیدیسم، رژیم غذایی پرچربی، و چاقی یا اضافه وزن باعث افزایش سطح کلسترول می‌شوند. به هر حال برخی انواع هیپرلیپیدمی علل ژنتیکی دارند.
فعالیت فیزیکی منظم و رژیم غذایی شامل چربی‌های سالم می‌توانند باعث بهبود تعادل کلسترول در خون شوند و به مردم در پیشگیری از مشکلات مرتبط به سلامت کمک کنند./

• دکتر پایا کوهلی، کاتلین دیویس
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Medical News Today
What to know about hyperlipidemia
Medically reviewed by Dr. Payal Kohli, MD, FACC
On July 15, 2019 —
Written by Kathleen Davis FNP